Hayıtmeyvesi Vitex agnus-castus)
ıngl. Chastetree – Alm. Mönchspfeffer
Yöresel adları :Ayıd, Ayıt,Acı ayıt
Drog adı :Agni casti fructus /meyve(tohum)
Tentür :Agnus castus D1
Toplama/kurutma : Rengi iyice koyulaşan tohumlar,ekim-kasım döneminde toplanır ve gölgede kurutulup, hava almayankaplarda saklanır.
Bileşim: Eterli uçucu yağ(Cineol),alkaloit(Viticin), Flavon(Casticin), iridoidglikozitleri(aucubin ve Agnusid).
Etkileri: Cinsel organları güçlendirici, hormondengeleyici (Progesteron), anne sütünü arttırıcı
Kullanım alanları: Hayıt tohumu, hipofiz işlevlerini uyarır ve normalleştirir; bu etkinlikte progesteronişlevinin uyarılması ve normalleştirilmesibaşta gelir. Görünüşe göre bedende birbirinin aksi etkinlikleribaşlatabildiğine göre, hayıtın amphoterik ilaçlarsınıfına girdiği söylenebilir. Örneğin, onun bir afrodizyakolduğuna inanılır, ama anti-afrodizyak olarak da oldukçabaşarılıdır. Durumun gereğine göre etki yapabiliryani.
Hayıt öncelikle, dişicinsel sistemin hormon dengesini düzenleyici olarak kendisinikanıtlamıştır ve bu nedenle, hormon işlevlerindenkaynaklanan, ağrılı adet görme, aşırıkıllanma, ve benzeri düzensizliklerle ilgili rahatsızlıklarakarşı başarıyla kullanılabilir.
Özellikle menopoz dönemi başlangıcındakirahatsız edici belirtilere karşı çok değerli yardımlarsağlayabilir. Doğum kontrol hapına son verildiktensonra da, bedenin doğal dengesini yeniden kurabilmesindeçok yardımcı olur.
Hayıt tohumu, anti-androjenözelliklere sahiptir ve androjen hormonlarının etkisiniazaltabilir. 1988’de Almanya’da yapılan biraraştırmanın sonuçlarına göre, hayıt tohumundaprogesteron etkisi saptanmış. Bu özellik sayesinde, adetkanamalarını düzenleyen hipofiz bezinin işlevietkilenebiliyor. Hayıt ayrıca, doğurganlığıda arttırabiliyor.
Adet dönemiyle ilgili, migrenveya akne gibi rahatsızlıklar da hayıtla tedavi edilebiliyor. Ayrıca,bitki anne sütünün arttırılması için dekullanılabiliyor.
Östrojen ve progesteronhormonlarının yetersizliğine karşı da hayıt yardımcı olabilir.
Kullanım biçimleri: Yarım tatlıkaşığı tohum havanda hafifçe ezilir, orta boy bir subardağı dolusu kaynar derecede sıcak suyla haşlanır,üstü kapalı olarak 8-10 dakika demlendirildikten sonra süzülür. Günde 2-3bardak taze demlenmiş çay, soğutulmadan öğün aralarındayudumlanır.
Tentür kullanımı: Agnus castus D1, günde 3 kere, 20-25 damla, yarım kahvefincanı ılık suya eklenerek alınır. Yukarıdaanılan tüm rahatsızlıkların tedavisinde, ayrıca depresyonve cinsel iktidarsızlık durumlarındakullanılabilir.
Uyarı: Önerilen dozajlarda bilinen herhangi bir yanetkisi yoktur. Yüksek doz kullanımında, yüzeysel karıncalanmaduygusuna yol açabilir. Gebelik sürecinde kullanılmaması herhaldedoğru olur.