Hamileler ve yeni anneler neyi, nasıl yemeli? Nasıl beslenmeli?
- Anne adayının beslenmesinin kendi sağlığı ve bebeğinin sağlığı açısından önemi nedir?
Annenin sağlığı ve beslenme şekli sadece annenin değil, doğacak bebeğin de sağlığını doğrudan ilgilendiriyor. Anne-çocuk ikilisini ayrı düşünmek mümkün değil! Annenin kendisi ve bebeği için yapabileceği en önemli şey, sağlıklı bir beslenme biçimine sahip olmak. Çünkü 9 ay boyunca annenin vücudu, bebeğini korumak için inanılmaz bir değişimden geçiyor. Anne adayının yiyip içtikleri sadece bebeğin büyümesine yardımcı olmuyor; aynı zamanda vücuduna da şekil veriyor, sağlıklı kalmasını ve genelde hamilelerin karşılaştığı sorunlardan korunmasını sağlayabiliyor.
BUNLARI SAKIN YEMEYİN!
- Anne adayının asla yememesi gereken, bebeğe zarar verebilecek yiyecekler hangileri?
Çiğ veya az pişmiş yumurta, çiğ veya az pişmiş et, bazı balıklar (kılıç, lüfer, haftada iki kutudan fazla ton), çiğ kabuklu deniz ürünleri, üzerinde toprak olan yiyecekler, pate, ciğer, suşi, A vitamini (retinol) içeren destekler, soğuk-işlemden geçmiş etler, iyi pastörize edilmemiş süt, çiğ süt, aşırı kafein, sigara, alkol ve bazı peynir türleri yenmemeli. Örneğin; küflü yumuşak peynirler, camamber, brie, chevre… Mavi damarlı peynirler: Danish blue, gorgonzola yenmemelidir, zararlı bakteri içerebilir.
- Hamileler hangi peynirleri yiyebilirler?
Kaşar, çedar, parmesan gibi sert peynirleri rahatlıkla yiyebilirler. Sert peynirler, yumuşak peynirler kadar su içermiyor bu yüzden bakteri üremesi zor. Pastörize sütten yapıldığına emin oldukları peynir çeşitlerini de yiyebilirler.
SADECE 200 KALORİ FAZLA!
- Hamilelikte kafein alımı konusunda ne diyeceksiniz?
Yüksek doz kafein, bebeğin düşük doğum ağırlıklı doğmasına yol açabiliyor. Bu da ileride sağlık sorunlarını artırabilir. Ayrıca düşük riskini de artırıyor. Tamamen kesmek gerekmiyor, ancak günde 200 mg’dan fazla alınmamalı.
- Bir hamilenin mutlaka yemesi gereken yiyecekler nelerdir?
Süt, peynir, yoğurt, kırmızı et, taze meyve-sebze, baklagiller ve tam tahıllar...
- Bir anne adayı normal bir kadından ne kadar farklı beslenmeli?
Ülkemizde hamileler, “Hamilesin, iki kişi için yemen gerek” sözleriyle gereksiz şişmanlıyorlar. Oysa hamile bir kadının günlük enerji gereksinimi, hamile olmayana göre yalnızca 200 kalori daha fazla.
Günlük toplam kalori ihtiyacı ortalama 2.000-2.150 kalori civarında. Önemli olan şekerli-yağlı, aşırı kalorili besinleri tüketmek değil, vitamin-minerali bol, besin değeri yüksek yiyeceklerden zengin beslenmek…
İLK ÜÇ AYDA BESLENME
- İlk üç ay beslenme nasıl olmalı?
Her üç aylık periyodun, hamile üzerinde kendine özgü etkileri var. Ancak ilk üç ay değişikliklerin en hızlı olduğu zamanlar. Hamile kalındığı andan itibaren vücut, bebeğin beslenmesi ve büyümesi için çalışmaya başlar. Buna bağlı olarak kalbiniz, kemikleriniz, kan damarlarınız, böbrekleriniz, memeleriniz, sindirim sisteminiz, cildiniz, hormonlarınız; kısacası her şeyiniz değişikliklerle karşı karşıya kalır. Tüm bu değişikliklerin sonucu kendinizi halsiz, yorgun hissedebiliyorsunuz, memeler hassaslaşıyor, bulantı olabiliyor.
İlk üç aylık dönemde; folik asitten zengin beslenilmeli. Ekstra demire ihtiyaç var. Demirden zengin yiyecekler tüketilmeli.
Toksin içerebilecek yiyeceklerden uzak durmalısınız. Yorgunluğu önlemek için ise işlenmemiş karbonhidrattan zengin beslenmek önemlidir. Yağlı balık -somon, sardalye gibi- yenebilir. Yağlı balıklarda bebeğin beyninin gelişimi için gerekli omega 3 yağ asitleri var. Ayrıca bol yoğurt, süt, süt-meyve karışımları yenebilir. Bebeğin iskelet gelişimi için gerekli kalsiyum ve D vitamini almayı sağlar.
- Hamilenin ikinci üç aydaki beslenmesi nasıl olmalı?
Bebek hızla büyüdüğü için yine; folik asit ve omega 3 içeren yiyecekler (bebeğin göz, sinir, beyni için gerekli), vücut hücrelerini korumak için beta-karotenden zengin meyve-sebze, en az iki porsiyon protein. Amniyotik sıvıyı yapmak, kötü atıkları atmak için ve kan h acmi de arttığından günde 8-10 bardak su içilmeli.
- Anne adayının üçüncü aydaki beslenmesi nasıl olmalı?
Son üç ayda göğüste yanma, kabızlık gibi rahatsızlıkların duyulabileceği aylara girilir. Artık doğum yaklaşmıştır. Bu dönemde: Sık sık, az az yemek, yağlı yiyeceklerden uzak durmak, rahat sindirilebilecek az yağlı yemeklere ve etlere yönelmek, sebze-meyve miktarını artırmak gerekir. Ayrıca, yeterli demir almaya özen gösterilmelidir.
Müsli, muz, kuruyemiş, kuru meyve, sandviç gib i yiyecekler bu dönemde iyi gelir. Çünkü anne adayları bu dönemde yemek pişirmekte de zorlanıyor.
BULANTINIZ VARSA…
- Özellikle ilk aylardaki bulantının giderilmesi için ne yenmeli?
Bulantılara karşı, kuru yiyecekler atıştırılmalı. Boş mideyle daha çok bulantı oluyor. Kraker, yulaf bisküvileri, tost uygun yiyeceklerdir. Yataktan çıkmadan yenilirse daha da etkili olur. Ayrıca, katı ve sıvı gıdaları ayırmak iyi olur. Her iki saate bir küçük küçük yenmelidir. Anne adayı hangi sıvıyı alabiliyorsa, ondan bol içmelidir. Taze zencefil de bulantılara karşı etkilidir.
- Anne ve anne adayı, iştahsız ya da çok iştahlı ise önerileriniz nelerdir?
Anne adayı hamileliği boyunca 7 kilodan az alırsa hem anne, hem bebeğin sağlığı riske giriyor. Ülkemizde anemi çok yaygın. Hem hamilede, hem emzirende kansızlık var mı, yok mu incelenmeli. Ayrıca, psikolojik nedenler de göz ardı edilmemeli.
- Emziren anne nasıl beslenmelidir?
Süt verirken, günde 500 kalori daha fazlaya ihtiyaç var! Yani emziren kadının güçlü beslenmesi gerekiyor. Emziren kadında özellikle dikkat edilmesi gerekenler; kalsiyum, D vitamini, demir ve folik asittir.
EKSTRA KALORİYİ TEMİZ GIDALARDAN ALIN
- Hamilelikte kaliteli, az ama öz beslenmenin püf noktaları neler? Yiyecek grupları birbiriyle nasıl dengelenmeli?
Hamile beslenirken yüzde 50-60 karbonhidrat, yüzde 25-35 protein ve yüzde 20 yağ almalıdır. Burada bir formül var! Ama bunu kalorileri hesaplayarak, her gün, aynen uygulamak zor. İnisiyatifinizi kullanın; beslenmenize şöyle bir bakın!
- Genelde sağlıklı besleniyor musunuz? Çünkü pratik olmak gerekiyor.
Bol meyve-sebze, güçlü proteinler, sağlıklı yağlar, tam tahıllar hamile bir kadının ihtiyacı olan besinleri karşılar.
Hamilelikte 200 kalori kadar, emzirirken ise 500 kalori daha fazlaya ihtiyacı var. Bu ekstra kaloriler, besin değeri yüksek temiz yiyeceklerden alınmalı. Organik süt, peynir, yoğurt, düzenli kırmızı et, haftada 2-3 kez balık, zeytinyağı, bol meyve-sebze, kuruyemişler, tam tahıllardan oluşan bir beslenme biçimi ideal beslenmeyi sağlar.
ANNE SÜTÜ ÇOK ÖNEMLİ!
- Emziren anne, hamilelik dönemine göre, yediklerini pratik olarak nasıl arttırabilir?
1-2 kâse daha fazla yoğurt veya 1-2 bardak fazla süt. Protein bu dönemde yine çok önemli. Et, yumurta, baklagil mutlaka tüketilmeli. Taze sebze-meyve miktarı artırılmalı. Tahılların tam hali tercih edilmeli. Yağ ve şeker-tatlı miktarı azıcık artırılabilir. Dikkat edin, sadece 5 gram fazladan söz ediyorum!
- Annenin beslenmesi sütün kalitesini ve üretimini olumlu-olumsuz etkiler mi?
Evet! Süt, annenin yedikleri ve içtiklerinden direkt etkileniyor.
- Emziren annenin iyi beslenmediği durumlarda oluşabilecek riskler var mı?
Sağlık erken başlıyor! Birçok araştırma bebeklik ve erken çocukluk dönemindeki beslenmenin ileriki yıllarda sağlığı etkileyebildiğini gösteriyor. Hamilelik ve emzirme döneminde iyi beslenmemek çocuğu ileride kalp-damar hastalıklarından, şeker hastalığına; alerjik hastalıklardan kansere kadar pek çok hastalığa yatkın kılabiliyor. Çocuğun erişkin yıllarındaki sağlık kaderini belirleyen etmenlerden biri de annenin beslenmesi!
Demek ki bebek doğduktan sonra da iyi beslenmeye çok dikkat etmeli. Üstelik bebeğiniz hayatının ilk aylarında tek besinle beslenebiliyor: Anne sütü. Başka seçeneği yok! Bebeğin büyümesi ve gelişmesi için anne sütünün içeriği çok, ama çok önemli.